Sieroctwo - ogólna charakterystyka

Dla wielu osób sieroctwo oznacza brak posiadania rodziców. Jest to oczywiście prawdą, jednak to zbyt mało by scharakteryzować to pojęcie. 

Jak mówi Janusz Korczak: „Sierotą jest dziecko, gdy umarli rodzice, sierota jest i to dziecko, któremu nie narodził się jeszcze rodzic i opiekun jego ducha.”

Sieroctwo – to fakt, czy też stan pozbawienia dzieci trwale lub przejściowo szans na wychowanie we własnej rodzinie ze względu na brak odpowiednich warunków opiekuńczo-wychowawczych.

Dlatego sierotami nazywamy młode osoby które: ( rodzaje sieroctwa ) 
1. Utraciły swych rodziców przez śmierć – sieroctwo naturalne 
2. Zostały odrzucone, opuszczone przez rodziców – sieroctwo duchowe 
3. Posiadają rodziców, ale nie wypełniają Oni obowiązków rodzicielskich – sieroctwo społeczne

Konkretnie, sieroctwo społeczne dzieli się na 3 stopnie: Najniższy (kontakty stosunkowo częste), średni (kontakty niepewne, zachwiane, niestabilne), najwyższy (zupełny brak kontaktów).

Oprócz powyższego podziału, ze względu na zakres zjawiska, możemy wyróżnić:

Sieroctwo pełne – gdy żaden z rodziców nie sprawuje opieki nad dzieckiem;

Półsieroctwo – gdy tylko jeden z rodziców sprawuje opiekę nad pierworodnym;

Sieroctwo trwałe – gdy nikt z rodziny nie może zaopiekować się dzieckiem, np. w przypadku sieroctwa naturalnego, kiedy rodzice odeszli;

Sieroctwo przejściowe – pozbawione opieki okresowo.

Z tego podziału łatwo można wyczytać przyczyny sieroctwa. Jakie mogą być jednak skutki? 
- Dziecko ma zachwiane poczucie bezpieczeństwa
- Strach przed związkami czy macierzyństwem   
- Dziecko traci emocjonalne więzi ze światem dorosłych
- Nieodpowiednie zachowania przez brak wzorca
- Czuje się samotny
- Budzi się w nim strach przed nieznanym
- Dziecko nie ma naturalnego wejścia w życie społeczne
- Choroba sieroca 

Choroba sieroca jest częstym objawem malucha opuszczonego przez najbliższych. Jest to zespół zaburzeń i opóźnień w rozwoju nie tylko psychicznym, ale również ruchowym i fizycznym. Jest ona efektem braku miłości poprzez długotrwałą rozłąkę z osobami bliskimi. U dzieci z tą chorobą widoczne są różne deformacje osobowości, które są trudno odwracalne, o ile nie nastąpi odpowiednie oddziaływanie terapeutyczne. 

Jakie mogą być objawy? Apatia, trudność w nawiązywaniu kontaktów, obniżenie rozwoju fizycznego i umysłowego, bezmyślne kręcenie głowa czy stukanie zabawkami, płacz, krzyk, niechęć do jedzenia, ciągły smutek, zaburzenia snu, brak kontaktu wzrokowego, niechęć otrzymywania dotyku bądź przeciwnie jego nadmiar, zaburzenia wagi i wzrostu, nietrzymanie moczu, brak zainteresowań, zmiany nastrojów i wiele innych.

W chorobie sierocej wyróżniamy trzy fazy: 
1. Faza protestu:  Dziecko nie godzi się na rozstanie z rodzicami. Ciągle płacze i krzyczy, widoczne są zachowania agresywne. Nie interesuje go świat, ma problemy ze snem, odmawia jedzenia. Buntuje się przeciwko światu – w ten sposób walczy o uczucia oraz  uwagę. 
2. Faza rozpaczy: Pomimo ustąpienia mocno widocznych symptomów jak głośny krzyk, płacz czy agresja, to lęk i smutek z dnia na dzień jest większy. Brak apetytu i chęci jedzenia niesie za sobą spadek odporności, masy ciała. Pojawiają się tutaj automatyzmy ruchowe jak kiwanie na krześle, ssanie kciuka, bezmyślne stukanie palcami itp.  Dziecko nadal nie godzi się z sytuacja, jednak widzi że jego bunt nie przynosi efektów. 
3. Faza wyobcowania: pogodzenie się z sytuacją jest tylko pozorne. Maluch staje się zamknięty w sobie, w wyniku czego unika kontaktów towarzyskich. 

W sieroctwie ważna jest jego kompensacja czyli zrównoważenie sytuacji, zastąpienie i zaspokojenie odpowiednich potrzeb. 
1. Kompensacja psychiczna – polega na zaspokajaniu potrzeb psychoemocjonalnych przez inne osoby niż rodzice, np. rodzice zastępczy, dziadkowie. 
2. Kompensacja opiekuńczo-wychowawcza – polega na zaspokojeniu potrzeb zdrowotnych, moralnych, edukacyjnych, socjalizacyjnych które zostały wcześniej zaniedbane.